Zawieranie umowy o dzieło bez przeniesienia praw autorskich

Umowa o dzieło najczęściej kojarzona jest z przeniesieniem praw autorskich na zamawiającego. Może jednak być zawarta także w przypadku, gdy nie jest powiązana z pracą twórczą, a jedynie wykonaniem zadania w określonym czasie.

Uwarunkowania prawne

Umowy o dzieło zawierane są na podstawie Art. 627 Kodeksu Cywilnego. Określa on podstawowe strony kontraktu i ich powinności.

  • Przyjmujący zamówienie ma obowiązek wykonać oznaczone dzieło.
  • Zamawiający ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie za wykonanie dzieła.

W następnych artykułach (do Art. 646 włącznie) dookreślone są prawa i obowiązki obu stron.

Istotne są zwłaszcza przepisy dotyczące ustalania i wypłaty wynagrodzenia, które:

  • Pozwalają stronom wybrać sposób ustalenia wynagrodzenia – może to być ryczałt (np. 300 zł netto za przygotowanie raportu) lub określone podstawy jego ustalenia (np. 50 zł za każdy wynik badania zamieszczonego w raporcie, przy czym ilość badań nie jest określona z góry).
  • Stwierdzają, iż wynagrodzenie należy wypłacić w momencie wykonania dzieła, chyba że strony ustaliły inaczej.
  • Dają możliwość modyfikacji wynagrodzenia, jeśli koszty konieczne do wykonania dzieła uległy zmianie z przyczyn decyzji organów państwowych lub okoliczności niemożliwych do przewidzenia. Jeśli jednak zajdzie konieczność znacznej zmiany wynagrodzenia, strona, która straciłaby na tej zmianie może odstąpić od umowy.

Zarówno Zamawiający jak i Przyjmujący zamówienie zobowiązani są również dążyć do prawidłowego wykonania dzieła.

Przyjmujący zamówienie powinien wykonać zamówienie:

  • w terminie,
  • w sposób niewadliwy,
  • w sposób zgodny z umową.

Zamawiający powinien:

  • odebrać dzieło bezzwłocznie po jego wykonaniu,
  • dostarczyć przewidzianych w umowie lub niezbędnych: informacji, materiałów, zaplecza technicznego.

Kiedy dzieło zostało niewykonane z winy przyjmującego zamówienie, traci on prawo do wynagrodzenia (całkowicie, lub częściowo). W przypadku winy Zamawiającego jest on zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła.

Różnice między umowami cywilnoprawnymi

Decydując się na wybór umowy, na podstawie której nawiązuje się współpracę z osobą fizyczną, warto znać różnice między umową o dzieło, a innymi umowami przewidzianymi w Kodeksie Cywilnym.

  1. Umowa o dzieło, a Umowa zlecenie

    Zasadnicza różnica między tymi umowami określona jest przez wymaganie stawiane Przyjmującemu (zamówienie lub zlecenie). By wywiązać się z umowy o dzieło musi on osiągnąć określony cel. W przypadku umowy zlecenie, ma on wykonywać czynność, przy czym nie musi jej ukończyć.

    • pomalowanie sali konferencyjnej, zapłata za całość – wymaga umowy o dzieło;
    • malowanie sali konferencyjnej, stawka za godzinę – wymaga umowy zlecenie.

    Jak widać na załączonym przykładzie, często to samo zadanie można powierzyć zarówno na podstawie umowy zlecenie, jak i o dzieło. Umowa o dzieło ma jednak 2 niewątpliwe zalety:

    • zamawiający z góry zna wartość wynagrodzenia, jakie musi zapłacić,
    • przyjmujący nie jest obciążony składkami ZUS.

    Druga okoliczność może również przemawiać na korzyść umowy zlecenie, ponieważ na jej podstawie przyjmujący ma prawo do ubezpieczenia.

  2. Umowa o dzieło, a Umowa o dzieło z przeniesieniem praw autorskich

    Umowa o dzieło często zawiera klauzulę dotyczącą przeniesienia autorskich praw majątkowych na zamawiającego. Pozostaje wówczas w dalszym ciągu umową o dzieło w myśl przepisów Art. 627 KC i następnych. Obie umowy różnią się natomiast opodatkowaniem – podczas obliczania podatku dochodowego (PIT), wykonawca dzieła autorskiego może uwzględnić 50% kosztów własnych.

    Umowa z przeniesieniem praw autorskich jest więc bardziej korzystna, lecz można ją zawrzeć jedynie wówczas, gdy samo dzieło ma charakter twórczy.

    • Wykonanie portretu – umowa z przeniesieniem praw autorskich;
    • Pomalowanie pomieszczenia na biało – umowa bez przeniesienia praw autorskich;
  3. Umowa o dzieło, a Umowa o świadczenie usług

    Umowa o świadczenie usług należy do „umów nienazwanych” co oznacza, że stosuje się do niej przepisy dotyczące umowy zlecenie. Mylące dla niektórych osób nazewnictwo nie ma wpływu na konsekwencje prawne.

Praktyczne przykłady zawarcia umów

Umowy o dzieło, które nie przenoszą praw autorskich, należą do najpopularniejszych umów zawieranych przez przedsiębiorstwa z osobami fizycznymi.
Przedmiotem umowy o dzieło może być każde zadanie, które:

  • musi zostać ukończone, by mówić jego wykonaniu,
  • nie przenosi praw autorskich,
  • nie dotyczy robót budowlanych,
  • powierzone jest osobie fizycznej,
  • nie nawiązuje stosunku pracy,
  • nie dotyczy pośrednictwa w sprzedaży produktów i usług.

Do popularnych przedmiotów umów o dzieło należą:

  • przygotowanie bazy danych, kontaktów,
  • jednorazowe prace porządkowe,
  • drobne prace remontowe (np. malowanie, cyklinowanie podłogi itp.),
  • obsługa sali konferencyjnej,
  • spakowanie korespondencji,

Lista nie jest ograniczona. Jeśli spełnione są powyższe warunki, każde zgodne z prawem działanie może być przedmiotem umowy o dzieło.

Omówienie zapisów umownych

Przy zawieraniu umów o dzieło istnieje dość duża dowolność, pewne zapisy pojawiają się jednak stosunkowo często.

1) Tytuł

Zwyczajowo umieszcza się zapis „Umowa o dzieło” na szczycie pierwszej strony umowy. Jego nie zamieszczenie nie ma konsekwencji prawnych.

2) Data

Poniżej tytułu powinno znaleźć się określenie daty zawarcia umowy. Przykładowe zapisy to „zawarta w dniu dd-mm-rrrr” lub „z dnia dd-mm-rrrr”. Konieczne jest określenie daty dziennej.

3) Określenie stron
  • Zamawiającego (a więc przedsiębiorcę) określa się poprzez: nazwę własną, adres, NIP, ewentualnie numer wpisu do KRS (spółki, stowarzyszenia prowadzące działalność),
  • Osobę upoważnioną do podpisania umowy zawartej ze strony NGO określa się przez podanie imienia (2 imion) i nazwiska.
  • Przyjmującego zamówienie określa się przez: imię (2 imiona), nazwisko, adres zameldowania, nr dowodu osobistego, PESEL.

W dalszej części umowy strony nazywane są Zamawiającym i Przyjmującym Zamówienie. Dozwolona jest także forma „Wykonawca” na określenie osoby przyjmującej zamówienie.

4) Przedmiot umowy

W umowie konieczny jest opis zadania, jakie ma wykonać Przyjmujący zamówienie. Powinien on być jak najbardziej zwięzły, a jednocześnie nie pozostawiający wątpliwości.

5) Termin

Podobnie jak data zawarcia umowy, termin wykonania dzieła powinien być określony datą dzienną (dd-mm-rrrr). Przykładowe zapisy to:

  • Dzieło zostanie wykonane w terminie do dnia dd-mm-rrrr
  • Jako termin wykonania dzieła strony ustalają termin dd-mm-rrrr
  • Wykonawca zobowiązany jest wykonać dzieło do dnia dd-mm-rrrr
6) Określenie dodatkowych zobowiązań

Jest to opcjonalny zapis, który występuje w niektórych umowach i może być rozumiany bardzo szeroko. Przykładowo:

  • Wykonawca zobowiązuje się do zachowania tajemnicy dotyczącej dokumentacji Zamawiającego
  • Zamawiający zobowiązuje się udostępnić Przyjmującemu zamówienie lokal niezbędny do wykonania dzieła
  • Przyjmujący dzieło zobowiązuje się wykonać dzieło z dbałością o jego wpływ na wizerunek medialny Zamawiającego
7) Wynagrodzenie

W umowie powinien znaleźć się zapis określający wynagrodzenie, jakie przysługuje Wykonawcy, przykładowo:

Z tytułu wykonania przedmiotu umowy Przyjmującemu zamówienie przysługuje wynagrodzenie w wysokości xxx zł netto

Istotne jest określenie czy zapis dotyczy kwoty przed, czy po opodatkowaniu (netto / brutto).

8) Termin zapłaty

Jeśli ustalono, że wynagrodzenie zostanie uiszczone w czasie innym niż moment wykonania dzieła, zapis ustaleń powinien znaleźć się w umowie. Przykładowo:

  • Wynagrodzenie zostanie wypłacone z góry.
  • Wynagrodzenie zostanie wypłacone w terminie 14 dni od wykonania dzieła.
  • Zaliczka w wysokości xxx zostanie wypłacona do dnia dd-mm-rrrr.
9) Postanowienia końcowe

Nie są konieczne, dotyczą spraw oczywistych z prawnego punktu widzenia. Typowo należą do nich:

  • Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
  • W sprawach nieuregulowanych niniejsza umową, mają zastosowanie przepisy KC.
  • Umowa została sporządzona w dwóch (trzech) jednobrzmiących egzemplarzach, jeden dla Wykonawcy, drugi(dwa) dla Zamawiającego.

Z punktu widzenia firmy wygodne jest zamieszczenie w tym miejscu klauzuli określającej sąd, który miałby rozstrzygać spory wynikłe z umowy. Zazwyczaj będzie to sąd właściwy terytorialnie dla siedziby Zamawiającego.

Rozliczenia podatkowe i księgowe

Z tytułu wynagrodzenia otrzymanego na podstawie umowy o dzieło, Wykonawca zobowiązany jest uiścić zaliczkę na podatek dochodowy. Płatnikiem jest tu jednak Zamawiający (firma) i to po jego stronie leży obowiązek odliczenia odpowiedniej kwoty i uiszczenia jej fiskusowi.

  • Koszty własne: ryczałtowo określa się koszty Wykonawcy na 20% kwoty brutto, oznacza to że podatek (PIT) naliczany jest od 80% kwoty brutto
  • Podatek dochodowy (PIT): Wykonawca płaci podatek wg. skali podatkowej, w większości wypadków będzie to 18 %

Wzory

N – kwota netto, B – kwota brutto, P – kwota zaliczki na PIT

P = B*0,8*0,18 = B*0,144
Kwota podatku wynosi: 14,4 % kwoty brutto

N=B-P=B-(B*0,8*0,18)=B*0,856
Kwota netto wynosi: 85,6 % kwoty brutto

B=N/0,856=N*1,168
Kwota brutto wynosi 116,8 % kwoty netto

Umowy do 200 zł brutto

W przypadku małych umów (wartość do 200 zł brutto):

  • podatek nalicza się w wysokości 18% całej kwoty,
  • nie można uwzględnić 20% kosztów,
  • Wykonawca nie musi uwzględniać umowy w zeznaniu podatkowym.

Wzory

P = 18% B

N = 82% B

B = 1,22% N

Wystawienie rachunku

W momencie wykonania dzieła Przyjmujący zamówienie powinien wystawić Zamawiającemu rachunek, który będzie wynagrodzenie potwierdzeniem wypłaty wynagrodzenia. Ponieważ osoby fizyczne często mogą nie wiedzieć jak wystawić prawidłowy rachunek, zwyczajowo obowiązek ten przechodzi na Zamawiającego. Konieczny jest jedynie podpis Przyjmującego zamówienie.

Oceń ten artykuł: