W kontekście podatku dochodowego (PIT) podatnik ma pewne możliwości wyboru sposobu rozliczania się z fiskusem. Każda metoda poza podstawową wymaga jednak spełnienia warunków wstępnych.
Na wybór formy opodatkowania wpływają dwa nierówne czynniki. Po pierwsze zastosowanie różnych metod może przynieść skutki w postaci konieczności zapłaty wyższego lub niższego podatku. Jeśli dwie metody dają zbliżony wynik finansowy, warto zdecydować się na rozwiązanie prostsze i wymagające mniej pracy. Preferuje to metody ryczałtowe, które dostępne są najczęściej niewielkim przedsiębiorstwom prowadzonym w formie działalności jednoosobowej lub spółki cywilnej.
Wyboru formy opodatkowania należy dokonać do 20 stycznia roku, którego dotyczy wybór. Zasady ogólne są przypisane z góry. Chcąc wybrać inną formę, należy zgłosić to do właściwego urzędu skarbowego.
Karta podatkowa
Karta podatkowa jest zdecydowanie najprostszym sposobem rozliczania się z fiskusem. Przeznaczona jest dla małych przedsiębiorstw zatrudniających do kilku osób. Żeby rozliczać się za jej pomocą, należy złożyć wniosek PIT-16. Uprawnieni do korzystania z tego sposobu są jedynie niektórzy przedsiębiorcy. Przede wszystkim działalność opodatkowana w formie karty musi mieścić się na liście zawodów zamieszczonej w odpowiednim obwieszczeniu ministra finansów. Ponadto właściciel nie może prowadzić innej działalności, a jego małżonek/małżonka nie może prowadzić działalności w tej samej branży. Opodatkowany kartą podatkową nie ma prawa również korzystać z usług zewnętrznych poza specjalistycznymi. Faktycznie lista zawodów możliwych do opodatkowania kartą podatkową ogranicza się głównie do działalności rzemieślniczej i usługowej, z nielicznymi wyjątkami w innych dziedzinach.
Wybór karty podatkowej oznacza konieczność uiszczenia określonej z góry kwoty podatku dochodowego. Jest ona uzależniona od wielkości miejscowości, w której prowadzona jest działalność, ilości pracowników i samego profilu przedsiębiorstwa. Corocznie stawki pojawiają się w obwieszczeniu ministra finansów. Nie ma możliwości obniżenia ich dzięki zastosowaniu ulg lub uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodów. Mimo to karta podatkowa jest często najkorzystniejszą pod względem finansowym metodą rozliczania się z fiskusem. Tylko przewidując inwestycje lub słabą koniunkturę warto z niej zrezygnować. Podatnik płacący PIT na podstawie karty podatkowej musi prowadzić jedynie ewidencję zatrudnienia.
Ryczałt
Ryczałt ewidencjonowany to kolejna z możliwych do wybrania form opodatkowania. Zarówno pod względem fiskalnym, jak i trudności prowadzenia dokumentacji jest on pomiędzy opodatkowaniem według skali podatkowej, a kartą podatkową. Odprowadzający podatek ryczałtowo oblicza go na podstawie samego tylko przychodu, bez uwzględniania kosztów.
Skorzystać z tej formy opodatkowania mogą osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, która nie przynosi przychodów wyższych niż 150 000 euro rocznie. Stawki uzależnione są od rodzaju wykonywanej działalności. Najwięcej, bo 20% od przychodu płacą przedstawiciele wolnych zawodów. Najniższy, 3% podatek dotyczy działalności gastronomicznej i usługowej w zakresie handlu.
Przejście na ryczałt ewidencjonowany opłaca się przede wszystkim tam, gdzie koszty uzyskania przychodu są wyjątkowo niskie. W przypadku przedsiębiorstw, których dotyczyłaby stawka 20 % lub 17% rozliczenie ryczałtowe raczej nie jest korzystne z punktu widzenia finansowego, wciąż jednak jest prostsze od rozliczania się na zasadach ogólnych.
Ryczałtowcy prowadzą: ewidencję przychodów, wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Mają też obowiązek przechowywać dowody zakupu i prowadzić ewidencję zatrudnienia.
Kiedy zasady ogólne?
Przedsiębiorstwo może być zmuszone do rozliczania się na zasadach ogólnych, jeśli ma odpowiednio wysokie przychody, lub nie spełnia warunków umożliwiających korzystanie z karty czy ryczałtu. Zdarza się jednak również tak, że właścicielowi firmy opłaca się płacić podatek według skali podatkowej lub liniowy podatek dochodowy. Będzie tak szczególnie, gdy działalność gospodarcza, którą prowadzi związana jest z koniecznością ponoszenia wysokich kosztów lub inwestycji. Wówczas możliwość obniżenia podatku o kwoty wynikające z kosztów uzyskania przychodu i amortyzacji środków trwałych rekompensują wyższą stawkę podatku. Także osoby uprawnione do rozliczania ryczałtowego, ale zmuszone do płacenia 17% lub 20% ryczałtu powinny raczej wybrać rozliczenie według zasad ogólnych.
Minusem takiego rozwiązania jest konieczność prowadzenia podatkowych ksiąg przychodów i rozchodów. Plusem natomiast możliwość uwzględniania licznych w naszym systemie podatkowym ulg. Z tych ostatnich nie korzystają osoby decydujące się na opłacania liniowego, 19 % podatku, który jest opłacalny jedynie dla osób osiągających wyjątkowo wysokie dochody.
Konkretne przykłady
Przedsiębiorcy, którzy mają wybór powinni przemyśleć go przed rozpoczęciem działalności. Potem mogą zmieniać swoją decyzję, jeśli jednak uczynią to w czasie trwania roku podatkowego, będzie to wiązało z koniecznością wyrównania wartości podatku.
Zazwyczaj im wyższe procentowo koszty, tym bardziej opłacalna jest skala podatkowa.
Programista, grafik, webdeveloper
Załóżmy, że przedsiębiorca zamierza prowadzić działalność osobiście, bez zatrudniania pracowników. Będzie świadczyć usługi o charakterze twórczym. Potrzebuje odpowiedniego komputera i oprogramowania, ale poza tym nie przewiduje ponoszenia wysokich kosztów. Może wybrać:
- ryczałt ewidencjonowany od przychodów z działalności usługowej/wykonywanej w ramach wolnego zawodu/przetwarzania danych: różne czynności opodatkowane od 8,5 % do 20% od przychodu;
- opodatkowanie wg. skali podatkowej: 18% od dochodu, 32% powyżej kwoty granicznej;
- opodatkowanie liniowe: 19%, bez ulg i zwolnień;
O wyborze może zdecydować specjalizacja przedsiębiorstwa. Choć informatyk czy grafik nie są wpisani na listę wolnych zawodów, to charakter ich pracy wskazuje na stawkę 20%. Jednocześnie mniejsza część ich usług może odpowiadać wytycznym dla stawek 17%, a nawet 8,5%. Wybór rozliczenia na zasadach ogólnych pozwoli uniknąć błędów w przyporządkowaniu dochodów do stawki podatku.
Pielęgniarka, rehabilitant
Przedsiębiorstwo zakłada pracownik medyczny, który planuje świadczyć usługi polegające na zabiegach rehabilitacyjnych i opiece nad osobami niepełnosprawnymi. Nie planuje zatrudniania pracowników. Zastanawia się nad możliwością prowadzenia szkoleń z zakresu pierwszej pomocy, jako dodatkowej działalności. Ma do wyboru:
- ryczałt ewidencjonowany od przychodów z działalności usługowej: 20 % od przychodu;
- opodatkowanie wg. skali podatkowej: 18% od dochodu, 32% powyżej kwoty granicznej;
- opodatkowanie liniowe: 19%, bez ulg i zwolnień;
W tym wypadku skala podatkowa jest zdecydowanie najlepszym wyborem. Z jednej strony rehabilitant nie osiągnie dość wysokich przychodów by opłacalny był dla niego podatek liniowy, z drugiej ryczałtowe rozliczenie PIT jest w tej sytuacji wyjątkowo niekorzystne. 20% to bardzo wysoka stawka, która w dodatku nie pozwala uwzględnić kosztów.
Kosmetyczka, fryzjerka
W przypadku przedsiębiorstwa świadczącego usługi w zakresie dbania o urodę klientów, lista możliwości obejmuje wszystkie dostępne metody rozliczeń z fiskusem. Załóżmy, że przedsiębiorca zamierza otworzyć salon piękności i zatrudnić 1-2 osoby w charakterze pomocników-praktykanów. Może, więc wybrać:
- ryczałt ewidencjonowany od przychodów z działalności usługowej: 8,5 % od przychodu;
- opodatkowanie wg. skali podatkowej: 18% od dochodu, 32% powyżej kwoty granicznej;
- opodatkowanie liniowe: 19%, bez ulg i zwolnień;
- kwotę stałą określoną w karcie podatkowej.
W tym wypadku pierwszym, acz nie jedynym wyborem jest karta podatkowa. Podatek dochodowy zamknie się wówczas w 120 – 200 zł miesięcznie. Praktycznie zniknie też problem prowadzenia księgowości. Jedyną wadą będzie fakt, że właściciel(ka) firmy zostanie ograniczona do jednej tylko działalności i pozbawiony(a) możliwości legalnego wykonywania usług zbliżonych. Np. fryzjerka nie może wówczas wykonać manicure.