Darowizny są interesujące dla Urzędu Skarbowego. Trzeba je zgłaszać, a w części przypadków też płacić od nich podatek. W dalszej części wyjaśniam jak rozliczyć darowiznę w 2023 z fiskusem i prawidłowo zgłosić ją w urzędzie.
Czym jest darowizna?
Darowizna jest nieodpłatnym, jednostronnym świadczeniem, w którym darczyńca przekazuje wartość materialną (rzecz, gotówkę, nieruchomość, prawa majątkowe) obdarowanemu, nie żądając za to nic w zamian.
Najczęściej wykorzystuje się darowiznę do:
- Przekazania majątku w rodzinie/ wśród przyjaciół,
- Wsparcia organizacji charytatywnej lub kościoła,
- Pozbycia się firmowego wyposażenia (zwłaszcza elektroniki).
Raz wykonana darowizna nie może być cofnięta przez darczyńcę, a anulować może ją jedynie sąd z tytułu:
- Rażącej niewdzięczności obdarowanego – np. jeśli po otrzymaniu darowizny popełni on przestępstwo przeciwko darczyńcy,
- Działania na szkodę wierzyciela – tak zwane “przepisanie majątku na żonę” przez dłużnika zostanie szybko anulowane,
- Innego naruszenia prawa – np. przekazanie nie swojego majątku, dóbr kultury, przedmiotów nielegalnych itp.
Umowa darowizny może być:
- Dorozumiana, ustna – darczyńca dobrowolnie przekazuje, a obdarowany przyjmuje (czyli nie odrzuca) drobną kwotę w gotówce czy przedmiot. Jest dozwolona przy każdej darowiźnie pieniężnej czy rzeczowej, ale i tak trzeba ją zgłosić.
- Pisemna – pozwala przekazać ruchomości, papiery wartościowe czy gotówkę. Jest wskazana przy większych kwotach i papierach wartościowych.
- W formie aktu notarialnego – przekazanie nieruchomości, własności przedsiębiorstwa i niektórych praw majątkowych może nastąpić jedynie w formie aktu notarialnego. Bez niego darowizna będzie nieważna.
Jeśli planujesz darowiznę od kilku tysięcy zł w górę, polecam przygotować ją w formie pisemnej.
W jaki sposób zgłosić darowiznę?
Darowiznę powinien zgłosić do Urzędu Skarbowego obdarowany. Darczyńca nie ma takiego obowiązku, może jednak być to dla niego opłacalne jeśli przekazał darowiznę na cele charytatywne i kultu religijnego. W takiej sytuacji może odliczyć ją od podatku PIT/CIT.
W jakiej sytuacji trzeba zgłosić darowiznę
Darowiznę należy zgłosić zawsze gdy przekracza ona tak zwaną kwotę wolną. Jest ona zależna od stopnia pokrewieństwa. Dla osób niespokrewnionych jest to aktualnie 5733 zł, dla II grupy podatkowej 27 090 zł, a dla I grupy podatkowej (bliska rodzina) 36 120 zł.
Jak zgłosić darowiznę?
Darowiznę zgłasza się na specjalnym druku SD-3. Darowiznę od osoby z zerowej grupy podatkowej, która jest zwolniona od podatku zgłasza się na druku SD-Z2 Można pobrać je ze stron urzędów, a w wersji papierowej jest dostępny w urzędach skarbowych. Obdarowany zgłasza darowiznę w swoim urzędzie skarbowym.
Do kiedy można zgłosić darowiznę?
Na zgłoszenie darowizny obdarowany ma 1 miesiąca od dnia kiedy darowiznę otrzymał. Jeśli brak umowy pisemnej, która określiłaby datę, to od dnia, w którym obdarowany faktycznie otrzymała daną rzecz lub sumę pieniędzy. 6 miesięcy mają osoby zaliczone do zerowej grupy podatkowej, jeśli chcą uniknąć zapłacenia podatku.
Kto nie musi zgłaszać darowizny?
Nie trzeba zgłaszać darowizny jeśli nie przekroczyła ona ustawowego limitu (patrz niżej. Dla potrzeb obliczania limitu sumuje się darowizny od tego samego darczyńcy z 5 ostatnich lat.
Nie ma też potrzeby zgłaszania kwot przekazywanych w ramach prowadzenia gospodarstwa domowego. Np. rodzice dają pieniądze na zakupy dziecku, które z nimi mieszka, małżonkowie przelewają sobie kwoty na pokrycie rachunków itp.
Jaki podatek płaci się od darowizny?
Darowizny obciążone są podatkiem od spadków i darowizn. Nie wlicza się ich do dochodów, więc nie występuje w ich wypadku PIT, CIT ani VAT. Niestety sam podatek od darowizn jest progresywny i przy większych kwotach najwyższa stawka wynosi 20%.
Kto płaci podatek od darowizny?
Podatek od darowizny zawsze płaci obdarowany, czyli osoba, która otrzymała darowiznę. Dotyczy to aktualnie także osób, które zebrały pieniądze podczas zbiórki internetowej za pośrednictwem portali takich jak wspieram.pl czy kickstater.
Do kiedy trzeba zapłacić podatek od darowizny?
Po zgłoszeniu darowizny urząd wydaje decyzję o naliczeniu podatku. Trzeba go zapłacić w ciągu maksymalnie 14 dni od dnia otrzymania decyzji podatkowej.
Osoby, które nie zgłosiły darowizny muszą się liczyć z tym, że zamiast terminu spotkają się z naliczonymi odsetkami. Na pewno nie warto przekraczać ani terminu zgłoszenia, ani zapłaty podatku.
Ile wynosi podatek od darowizny?
Podatek od darowizny niestety jest progresywny (stawka rośnie wraz z kwotą) i w dodatku różni się w zależności od grupy podatkowej.
Warto pamiętać, że płaci się go jedynie od nadwyżki ponad limit darowizny bez podatku. Jeśli osoba z II grupy podatkowej otrzyma darowiznę w wysokości 40 000 zł, to zapłaci podatek jedynie od 40 000 – 27 090 = 12 910 zł. Dopiero z tej drugiej kwoty wylicza się podatek według stawki.
| Obdarowany/kwota | do 10 278 zł | do 20 556 zł | powyżej 20 556 zł |
| III grupa podatkowa (niespokrewniony) | 12% | 1233 zł 40 gr + 16% nadwyżki ponad 10 278 zł | 2877 zł 90 gr + 20% nadwyżki ponad 20 556 zł |
| II grupa podatkowa(dalsze pokrewieństwo) | 7% | 719 zł 50 gr + 9% nadwyżki ponad 10 278 zł | 1644 zł 50 gr + 12% nadwyżki ponad 20 556 zł |
| I grupa podatkowa (teściowie, ) | 3% | 308 zł 30 gr + 5% nadwyżki ponad 10 278 zł | 822 zł 20 gr + 7% nadwyżki ponad 20 556 zł |
| 0 grupa podatkowa (najbliżsi krewni) | 0% (20% jeśli się nie zgłosi) | 0% (20% jeśli się nie zgłosi) | 0% (20% jeśli się nie zgłosi) |
Jeśli nie zgłoszą Państwo darowizny w terminie, Urząd Skarbowy naliczy od niej 20% podatek i naliczyć odsetki ustawowe za każdy dzień zwłoki.
Limity darowizn dla rodziny bez podatku
Darowizny do pewnego limitu są zwolnione od podatku i nie trzeba ich zgłaszać do urzędu.
Jakie są aktualnie limity?
Aktualny limit darowizny zwolnionej od podatku wynosi:
- 5 733 zł (w skali 5 lat) w III grupie podatkowej, która obejmuje osoby niespokrewnione.
- 27 090 zł (w skali 5 lat) w II grupie podatkowej, do której należą: małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, zstępni rodzeństwa (siostrzeńcy, siostrzenice, bratankowie, bratanice), rodzeństwo rodziców (wujowie, ciotki, stryjowie, stryjne), zstępnych i małżonków pasierbów.
- 36 120 zł (w skali 5 lat) w I grupie podatkowej, do której należą: rodzeństwo, wstępni (rodzice, rodzice adopcyjni, dziadkowie itp), zstępni (dzieci naturalne i adoptowane, wnuki itp), małżonkowie, teściowie, zięciowie, synowe.
- Brak limitu w zerowej grupie podatkowej, do której należą: rodzeństwo, wstępni (rodzice, rodzice adopcyjni, dziadkowie itp), zstępni (dzieci naturalne i adoptowane, wnuki itp), małżonkowie. Występuje jednak konieczność zgłoszenia do urzędu darowizny powyżej 36 120 zł (w skali 5 lat).
Uwaga: W praktyce do 1 grupy podatkowej należą tylko teściowie, zięciowie i synowe, ponieważ pozostali są też w zerowej grupie podatkowej i nie muszą płacić podatku od darowizn od bliskich krewnych – zgłaszają tylko darowiznę do urzędu.
Jakie limity obowiązywały do 30 czerwca 2023
Do dnia 29 czerwca 2023 włącznie obowiązywały limity darowizn zwolnionych od podatku
- III grupa podatkowa – 5 308 zł
- II grupa podatkowa – 7 878 zł
- I grupa podatkowa – 10 434 zł
Jakie limity obowiązywały 30 czerwca (i tylko wtedy)
Na skutek pomyłki legislacyjnej 30 czerwca 2023 obowiązywały unikalne limity darowizn bez podatku.
- III grupa podatkowa – 5 644 zł
- II grupa podatkowa – 8 377 zł
- I grupa podatkowa – 11 095 zł
Rozliczenie darowizny w rodzinie – przykład
Przykład 1:
Dnia 20 września 2023 r. pan Zygmunt przekazał swojej siostrzenicy Wandzie samochód o wartości 35 000 zł. Pani Wanda należy wobec wujka do II grupy podatkowej.
Przysługuje jej kwota wolna wynosząca 27 090 zł. Oznacza to, że musi zapłacić podatek od kwoty darowizny wynoszącej 35 000 – 27 090 = 7 910 zł.
Kwota 7 190 zł mieści się w pierwszej skali podatkowej. Oznacza to, że pani Wanda zapłaci 7% od 7 910 zł czyli 553 zł 70 gr.
Przykład 2:Pani Ula postanowiła przekazać córce pieniądze, które zebrała dla niej na studia. Przekazuje Tosi 82 000 zł. Mimo iż kwota jest wysoka, Pani Tosia należy do zerowej grupy podatkowej. Musi jedynie zgłosić darowiznę w terminie, ale nie musi płacić od niej żadnego podatku).
Rozliczenie darowizny na cele charytatywne – przykład
Darowizna na cele charytatywne jest interesująca podatkowo także z punktu widzenia darczyńcy, który może częściowo odliczyć ja od podatku dochodowego.
Przykładowo pan Stanisław wspomaga schronisko dla zwierząt kwotą 40 000 zł. Jego łączny roczny dochód wynosi 350 000 zł. Oznacza to, że może odliczyć maksymalnie 6% z 350 000 zł czyli 21 000 zł. Zapłaci więc podatek dochodowy od kwoty 350 000 – 21 000 zł = 329 000 zł. Niestety nie cała darowizna mogła być odliczona.
Darowizna i co dalej?
Jeśli rozliczanie darowizn wydaje się Państwu skomplikowane – zapraszam na poradę. Zajmuję się tym tematem od blisko 30 lat i doskonale rozumiem, że niepotrzebnie skomplikowane przepisy mogą wywołać u Państwa zakłopotanie.
Polecam też artykuł na temat przepisania nieruchomości w rodzinie.